Blog Single

Jak działa zmiana? Dlaczego tak trudno pozbyć się nam niewspierających nawyków? Co robić, aby osiągać swoje cele? Takie pytania stawia sobie wiele osób, kiedy próbuje ulepszyć swoje życie. Czasami zaczynamy od nowego roku, urodzin lub od kolejnego poniedziałku. Bywa, że chcemy szybkich rezultatów i zdumiewających efektów, a jak jest naprawdę ze zmianą? Jak ją wprowadzać, aby czerpać z jej pozytywnego wpływu? I o czym warto pamiętać, kiedy stawiamy przed sobą ambitne cele – o tym dowiesz się w 17 odcinku podcastu Czuła Psychologia.

Jak działa zmiana?

Dzień dobry w pierwszym odcinku podcastu Czuła Psychologia w nowym roku 2024 i życzę Ci, żeby ten rok był dla Ciebie taki, jakiego potrzebujesz, abyś zrobiła w nim dla siebie coś dobrego i przeżywała życie, a nie odkładała je na później.  Myślę, że to dobry moment, aby porozmawiać o zmianie. Nie tylko osiąganiu celów, ale przede wszystkim o procesie zmiany – czym ona jest, jak do niej podejść, dlaczego jej się boimy i co robić, aby przy wprowadzaniu zmian ułatwiać sobie życie.

Zacznijmy od przyjrzenia się psychologii behawioralnej, która bada, jak nasze zachowania kształtują się pod wpływem bodźców zewnętrznych. Według tego podejścia zmiana zaczyna się od modyfikacji naszych codziennych nawyków i zachowań. Dlaczego? Bo to one są fundamentem naszych działań.

Czym jest dla nas zmiana? Przede wszystkim czymś, co chcemy, aby w naszym życiu było inaczej i możemy mieć tu na myśli zmianę w zachowaniu, myśleniu, czy radzeniu sobie z emocjami. Możemy działać w zakresie zmiany nawyków, czyli schematycznych, rutynowych działań, które nie wymagają refleksji.

Nawyki ułatwiają nam życie i oszczędzają energię psychiczną, bez nich byłoby nam ciężko funkcjonować, szczególnie że dociera do nas masa informacji.

Według badań przeciętny człowiek wchłania dziennie około 100 000 słów z zewnętrznych źródeł masowego przekazu. To tak, jakby ktoś przez 12 godzin bez przerwy do nas mówił. Dlatego nawyki pomagają nam mierzyć się z codziennym funkcjonowaniem – nie myślisz o myciu zębów, jak jeździsz autem (o ile nie jesteś początkującym lub powracającym za kierownicę kierowcą) jak wrzucać biegi, gdzie masz włącznik do wycieraczek czy kierunkowskazy. Działasz, bo się tego wyuczyłaś i robisz to rutynowo.

Nawyki mogą być naszym błogosławieństwem i przekleństwem. Bo jeśli masz nawyk dodawania warzyw do każdego posiłku, bo tak było w Twoim domu rodzinnym, do każdego posiłku pijesz wodę i zaciemniasz pokój do snu, to Twoje nawyki Ci służą.

Jeśli jednak masz nawyk kupowania w piątek paczki chipsów do filmu na wieczór, wszędzie jeździsz autem, choć możesz się przejść, a Twoim jedynym ruchem w ciągu dnia, jest schylanie się po łyżkę, która Ci upadła, to takie nawyki będą dla Ciebie zgubne. Z dużym prawdopodobieństwem będą negatywnie działać na Twoje zdrowie oraz samopoczucie.

I może doskonale zdajesz sobie sprawę, z tego, co Ci nie służy, a co Ci pomaga i chciałabyś to zmienić, może nawet już próbowałaś kilkukrotnie brać się za swoje nawyki i wprowadzać dobre zmiany, ale po kilku tygodniach znów wróciłaś do pierwotnych przyzwyczajeń?

Etapy zmiany Pochaski i DiClemete – jak skutecznie zmieniać?

Chciałam Ci trochę opowiedzieć o zmianie, abyś sprawdziła/sprawdził, jakie masz przekonania na temat wprowadzania zmian. Czy myślisz, że powinno być łatwo, szybko i w miarę przyjemnie, czy jednak widzisz zmianę jako coś trudnego, może nieosiągalnego i coś, co zabierze Ci całą radość w życiu? Warto się zatrzymać na chwilę przy przekonaniach.

Chcę Ci przedstawić mechanizm zmiany zaobserwowany przez James’a Prochaski i Carlo DiCmelente, który można przedstawić w obrysie koła lub spirali, ponieważ wyróżnione etapy, przez które przechodzą ludzie, którzy chcą dokonać zmiany – powtarzaj się kilkukrotnie. Tu można znaleźć odpowiedź na pytanie: „Dlaczego, jeśli wiem, że picie/narkotyki/przetworzona żywność/określona, toksyczna relacja mi nie służy – znów się w to wikłam, znów to robię?”

Dlatego, że człowiek, aby mógł coś zmienić w swoim życiu, musi zazwyczaj przejść przez etapy zmiany kilka razy, aż poczuje się gotowy i ugruntuje się w nim chęć działania do zmiany tego, co zna, a co mu nie służy, na to, czego nie zna, ale co jest dla niego lepsze.

Nawrót i powrót do punktu wyjścia w ,,kole zmian” jest naturalnym procesem, całkiem zrozumiałym, choć frustrującym. Dzięki badaniom Prochaski i DiClemente można zrozumieć sposób działania człowieka i zachęcać go do ponownego powrotu na drogę zmianę, nawet jeśli z niej zboczył.

Odstępstwo od pożądanego sposobu postępowania, nie przekreśla progresu, jaki zrobiła dana osoba. On jest częścią zmiany.

Wysłuchaj całego 17 odcinka podcastu Czuła Psychologia i dowiedz się jak działa pętla nawyku, jak zmieniać oraz co pomaga realizować cele.