Blog Single

Lęk przed bliskością powoduje, że relacja może być trudna. Z jednej strony osoba, która doświadcza lęku przed bliskością, bardzo pragnie więzi z drugim człowiekiem, jednak obezwładnia ją lęk przed odrzuceniem, zawłaszczeniem autonomii i stopieniem się z drugą stroną. Takie odczucia powodują do sabotujących relacje działań. Partnerka czy partner osoby, która odczuwa lęk przed bliskością, również nie ma łatwo, ponieważ często nie rozumie, co się dzieje z jej partnerem oraz dlaczego nigdy nie może być pewna drugiej strony.

Doświadczanie zależności a lęk przed bliskością

Osoba, która odczuwa lęk przed bliskością, doświadczyła w dzieciństwie zaburzenia więzi z opiekunem. Zamiast życzliwej troski, wspierającej i ciepłej zależności, doświadczali poczucia niedostatecznego zaopiekowania się swoich potrzeb emocjonalnych. Dziecko, kiedy chciało zbliżyć się do opiekuna, mogło doświadczać odrzucenia, opieki instrumentalnej bez budowania więzi emocjonalnej. Z drugiej strony dziecko wie, że jest zależne od rodzica, że nie może poradzić sobie bez niego, dlatego dąży ono do uzyskania uwagi i troski opiekuna.

Rolą rodzica jest zlikwidowanie niepokoju i ukojenie dziecka oraz zaspokojenie jego potrzeb. Z różnych powodów (choroby, trudnej sytuacji życiowej, braku wiedzy i kompetencji rodzicielskich, uwarunkowań środowiskowych), opiekun może nie adekwatnie reagować na potrzeby dziecka, a ono odbiera rodzica jako niedostępnego, odrzucającego, trudnego do przewidzenia.

W dorosłym życiu osoba dorosła bardzo chce relacji z drugą osobą, pragnie być zaakceptowana, kochana, ale w sytuacji, kiedy robi się intymnie, blisko uaktywnia się u niej pierwotny lęk, który skłania ją do podejmowania różnych strategii, aby oddalić się od partnera „na bezpieczną pozycję”. Osoba dotknięta lękiem przed bliskością może wywoływać awantury, obrażać się, sprawiać wrażenie „nie do zdobycia”, odwoływać plany, zdradzać, ciągle stawiać nowe wymagania partnerce/partnerowi i podejmować wiele innych strategii, które mają pomagać jej zachować niezależność (choć w duchu pragnie też bliskości i ciepła).

Doświadczanie zależności przez osobę z lękiem przed bliskością jest bardzo trudne i zagrażające. Dla niej to największa pułapka, a dla partnera/rki tej osoby ciągle oddalanie się i zbliżanie może być koszmarem lub bardzo wygodną sytuacją, w zależności od tego jak sam/sama doświadcza bliskości i czego szuka w relacji.

Jak radzić sobie z lękiem przed bliskością?

1. Po pierwsze, ważne jest, aby zrozumieć źródło lęku i przyczyny jego występowania. Terapia poznawczo-behawioralna, ukierunkowana na to, może być skutecznym narzędziem w zrozumieniu i przerabianiu negatywnych myśli oraz wypracowaniu bardziej pozytywnych schematów myślenia o bliskości. Innym podejściem, które zajmuje się wspieraniem osób doświadczających lęku przed bliskością, jest nurt integracyjny. W trakcie terapii rozpoznaje się tendencje, czyli wzory myślenia, odczuwania i zachowania, które budują schematy utrudniające funkcjonowanie w relacjach z samym sobą i innymi ludźmi.

2. Skupienie na budowaniu zaufania w związku. Komunikacja, szczerość i akceptacja są kluczowe w rozwijaniu zaufania, co pozwala zminimalizować lęk przed bliskością. Rozmowa, dzielenie się swoimi obawami, potrzebami, opowiedzenie partnerowi/partnerce o swoim dzieciństwie, doświadczeniach z przeszłości może pomagać oswajać budowanie więzi.

3. Wsparcie od osób bliskich oraz od terapeuty może pomóc w radzeniu sobie z lękiem i rozwiązaniu problemów związanych z bliskością w związku. Badania podkreślają także znaczenie pracy nad samoakceptacją i rozwojem emocjonalnym, co może pomóc w budowaniu zdrowego i satysfakcjonującego związku opartego na bliskości i zaufaniu. Wreszcie, badania wskazują, że praktykowanie akceptacji, otwartości i elastyczności w relacjach może pomóc w zmniejszeniu lęku przed bliskością, co pozwoli na tworzenie bardziej satysfakcjonujących związków.

4. Rozwijanie świadomości własnych trudności, czyli obawy o zależność od drugiej osoby, zrozumienie swoich poprzednich doświadczeń rozczarowania i doświadczenia odrzucenia, może pomóc zwracać uwagę na to, co się dzieje z daną osobą, kiedy odczuwa w związku lęk, smutek, rozczarowanie. Takie emocje zwykle pobudzają do ucieczki i oddalenia w relacji z osobą doświadczająca lęku przed bliskością. Zrozumienie oraz pielęgnowanie samowspółczucia w kierunku zranionej i bezbronnej dziecięcej części może pomóc w uważnieniu dawnych uczuć i skierowaniu się ku drugiej stronie. Uświadomienie sobie swojej dorosłości, decyzyjności oraz siły może pomóc w odwadze do nawiązania bliskiej relacji, w której występuje zależność. Jednak jest to proces trudny, często wymagający psychoterapii.

5. Uświadomienie sobie wpływu na własne życie. Choć w relacji dzielimy się wieloma rzeczami z partnerem, podejmujemy wspólnie decyzje, spędzamy razem czas, to jednak dalej partnerzy zostają autonomicznymi jednostkami. Bez względu na to, czego oczekuje partner, co proponuje, jak się zachowuje, to zawsze druga strona ma wybór, ma możliwość decydowania i wpływania na swoje życie. Pielęgnowanie w sobie przekonania, że jestem wolnym człowiekiem, mam wybór bez względu na to, czy jestem w relacji, czy nie, może być dla osób cierpiących na lęk przed bliskością bardzo uwalniające.

Przeczytaj też: Lęk przed bliskością – z czego się bierze?

Jak radzić sobie z lękiem przed bliskością u partnera/partnerki?

Funkcjonowanie z osobą dotkniętą lękiem przed bliskością to istny rollercoaster emocji. Zbliżanie się i oddalanie partnera, jego nieprzewidywalność może być uzależniające niczym nałóg. Kiedy jedna z osób z pary uświadomi sobie swoją sytuację, warto się zastanowić, czy chcemy dalej tkwić w tej relacji, czy jeszcze w jakiś sposób chcemy o nią walczyć. Osoba z lękiem przed bliskością nie zmieni się od samego chcenia partnerki czy partnera, on/ona sam musi podjąć decyzję o pracy nad sobą, bez tego sytuacja nie ulegnie poprawie.

Zacznij żyć swoim życiem

Kurczowe trzymanie się jednej relacji i podporządkowanie jej całego życia to droga do emocjonalnego piekła z osobą z lękiem przed bliskością. Jeśli jesteś w takim związku, zacznij myśleć o sobie, skup się na tym, czego Ty chcesz, co jest dla Ciebie ważne? Zacznij rozwijać swoje pasje, spotykać się z ludźmi, pomyśl o swoim rozwoju, zacznij żyć takim życiem, jakim chcesz, bez względu na to, co robi Twój partner.

Buduj swoją niezależność

Koncentrowanie się na swoich celach, ważnych krokach w karierze, budowaniu relacji z przyjaciółmi i rodziną daje poczucie sensu, sukcesu i satysfakcji, a to zwiększa przekonanie o swojej niezależności. Kiedy partner z lękiem przed bliskością znów odwołuje plany, wycofuje się z relacji, Ty masz na czym się oprzeć, masz inne filary niż związek.

Rozwijaj i pilnuj swoich granic

Dbanie o swoje prawa, stanowcze mówienie „nie”, gdy tak czujemy, szanowanie swoich postanowień oraz decyzji pomaga funkcjonować w relacji z człowiekiem, który boi się bliskości. Zrezygnuj z robienia aktywności, które robisz tylko ze względu na partnera, powiedz o swoich oczekiwaniach, kiedy wybieracie film/restauracje czy miejsce na wakacje, odważnie dziel się swoimi pomysłami. Twoje dopasowywanie się do partnera nie przyniesie Ci szczęśliwego związku, może jedynie podciąć Ci skrzydła i sprawić, że staniesz się uległa i podporządkowana. Posłuchaj podcastu, o tym dlaczego tak trudno stawiać granice w relacjach.

Co jeszcze możesz zrobić?

• Komunikujcie się otwarcie i szczerze. Zachęcajcie swojego partnera do otwartej komunikacji na temat swoich uczuć i obaw związanych z bliskością. Rozmawiajcie o waszych potrzebach i oczekiwaniach w związku, dając sobie nawzajem przestrzeń do wyrażania emocji. Szczera rozmowa pomoże zrozumieć siebie nawzajem i zbliży was jako parę.

• Zachęcajcie do wsparcia terapeutycznego. Sugerujcie swojemu partnerowi wsparcie terapeutyczne, jeśli widzicie, że lęk przed bliskością poważnie wpływa na jego codzienne życie i związek. Terapia poznawczo-behawioralna może być skutecznym narzędziem w przezwyciężaniu tego lęku i budowaniu zdrowszej relacji. Dajcie partnerowi poczucie, że jesteście razem w tym procesie i gotowi wspierać go na każdym kroku.

Lęk przed bliskością nie jest prostą sprawą, z którą łatwo i bezboleśnie można sobie poradzić. Wymaga pracy, zaangażowania i zrozumienia. Z drugiej strony u osób, które są w związkach z partnerem z lękiem przed bliskością ważne, jest pielęgnowanie niezależności, asertywność, docenianie siebie i budowanie innych filarów w życiu niż związek.

Polecam książkę: Stefanie Stahl „Jak nie bać się bliskości? O budowaniu dobrych więzi”