Perfekcjonizm – jak sobie radzić?
Każde zadanie to dla Ciebie wyzwanie, do którego podchodzisz z zawziętą determinacją i jak go nie wykonasz w 100%, to nie odpuścisz? Stawiasz sobie wysokie wymagania, co do pracy, sprzątania, wychowania dzieci? Często zdarza Ci się krytykować innych, że nie dorastają do Twoich oczekiwań? Każdą porażkę przeżywasz jak koniec świata? Takie zachowania mogą świadczyć o silnym perfekcjonizmie. Perfekcjonizm – jak sobie z nim radzić i co robić, aby wyjść z pułapki?
Perfekcjonizm, czyli właściwie co?
Perfekcjonizm cechuje się bardzo wysokimi standardami, które stawiamy sobie w życiu zawodowym i prywatnym. Zdarza się, że takie same wysokie wymagania mamy w stosunku do ludzi, z którymi się spotykamy. Drugą składową perfekcjonizmu odkrytą w czasie badań jest myślenie czarno-białe „wszystko albo nic”.
Ambicja, chęć spełnienia idealnego wyobrażenia o sobie, swojej pracy, macierzyństwie, poziomie życia – popycha osobę do działania, jednak koszt, spełniania dopracowanej w każdym szczególe, wizji może być bardzo duży.
Myślenie dychotomiczne nie pozwala docenić wysiłków, zaangażowania, drogi jaka wiedzie do spełnienia celu. Liczy się jedynie finalny efekt. A kiedy nie jest on 100% idealny, wtedy często zaczyna się dramat.
Shafran, Cooper i Fairburn zaproponowali model perfekcjonizmu klinicznego, w którym perfekcjonizm definiują jako „uzależnienie samooceny od zdeterminowanej pogoni za osobiście narzuconymi standardami w przynajmniej jednej domenie życia, pomimo negatywnych konsekwencji”.
Wpływ perfekcjonizmu na życie i relacje
Perfekcjonizm jest związany z bardzo dużą ambicją, wyznaczaniem sobie celów. Kiedy perfekcjonizm nie ma zbyt dużego nasilenia, jest adaptacyjny pozwala na realizację zamierzeń, satysfakcję z pracy, radość z tego, co się osiąga. Jest związany z wytrwałością, dyscypliną.
D. Hamachek uważał, że normalny perfekcjonizm polega na ustanowieniu przez jednostkę osiągalnych standardów, zdolności do odczuwania przyjemności i satysfakcji z pracy, zdolności do zmiany standardów odpowiednio do sytuacji, pragnieniu sukcesu, a w razie nieosiągnięcia sukcesu na odczuciach związanych z rozczarowaniem i podejmowaniem nowych wysiłków.
W przypadku perfekcjonizmu klinicznego (neurotycznego) brak jest radości z osiąganych sukcesów, pojawia się ogromna presja na sprostanie oczekiwań, za nimi idzie stres i niepokój. Mogą się pojawić takie zachowania, jak prokrastynacja, aby nie doświadczyć ewentualnej porażki, a także wzmożony lęk i obawa przed działaniem, aby ustrzec się przed popełnieniem błędów.
W relacjach perfekcjonizm może przejawiać się bardzo dużymi wymaganiami wobec partnera, dzieci, współpracowników. Mogą pojawić się wybuchy złości, niezadowolenia, kiedy inne osoby nie dostosowują się do wyobrażeń perfekcjonisty.
Myślenie dychotomiczne powoduje, że nie widzi on wysiłków, prób i zaangażowania, jedynie nieudolny efekt, który dla perfekcjonisty jest nie do przyjęcia, zarówno u siebie, jak i u innych.
Perfekcjonizm jak sobie radzić?
1.Sprawdź jak funkcjonujesz
Odpowiedz na pytania:
- Czy widzisz u siebie rys perfekcjonistyczny?
- Jak się objawia? W jakich zachowania i sytuacjach widzisz u siebie perfekcjonizm?
- Jak radzisz sobie z błędami, porażkami?
- Czy zdarza Ci się rezygnować z czegoś z obawy, że nie zniesiesz porażki?
2.Pomyśl jak widzą Cię inni
- Co by powiedzieli Twoi bliscy o Tobie?
- Czy kiedyś usłyszałaś, że jesteś perfekcjonistką?
3.Oceń jak jest teraz
- Jak sobie radzisz ze swoim perfekcjonizmem?
- Co robisz, aby sobie pomóc w trudnych sytuacjach?
- Kiedy perfekcjonizm najbardziej Ci utrudnia życie?
4.Pomyśl, co chcesz, aby się zmieniło?
- Na jakiej zmianie Ci zależy?
- Po czym poznasz, że lepiej radzisz sobie z perfekcjonizmem?
- Co innego zobaczą, Twoi bliscy, jak ta zmiana się zadzieje?
- Co zyskasz, kiedy dokonasz tej zmiany?